Kediler, davranışları ve kişilikleri ile oldukça ilginç ve bazen tuhaf varlıklardır. Evcil hayvan sahipleri, kedilerinin bazen tuhaf şekilde davranarak oyuncak farelerin veya değneklerin peşinden koştuktan sonra beceriksizce yere düşüp kaymalarını izleyebilirler. Hemen ardından, kedinizin bu durumda utanıp utanmadığını veya telaşlanıp telaşlanmadığını merak edebilirsiniz.
Peki, kediler aslında utanabilir mi?
Evcil hayvanların duyguları üzerine yapılan bilimsel araştırmalar henüz başlangıç aşamasında olduğundan, kedilerin utanma duygusuna sahip olup olmadıkları hakkında kesin bir bilgi yoktur.
Utanç duygusuna benzeyen pek çok kedi davranışının aslında farklı sebeplerden kaynaklanabileceğini anlamak önemlidir.
Utanç, toplumsal olarak kabul edilemez veya beceriksiz bir şey yaptığımızda hissettiğimiz bir duygudur. İnsanlar genellikle, başkalarının bizi olumsuz yargıladığına inandıklarında utanırlar. Utanç duymak için iki şey gereklidir:
Öz farkındalık
Başkalarının bizi nasıl algıladığına dair bir anlayış
İnsanlarda bu duygu, sosyal normlara uyum sağlama çabasıyla ortaya çıkar. Fakat kedilerde bu duygu, karmaşık bir öz farkındalık gerektirir. Peki, kedilerde böyle bir farkındalık var mı?
Evcil hayvan duyguları üzerine yapılan bilimsel araştırmalar hâlâ başlangıç aşamasında. Kedilerin memnuniyet ve korku gibi birçok temel duyguyu insanlarla paylaştığı bilinmektedir, ancak kedilerin utanç gibi daha karmaşık duygular yaşayıp yaşamadığı hala belirsizdir.
Evcil hayvan duyguları, genellikle iki ana kategoriye ayrılır:
Birincil Duygular: Bunlar evrimsel önem taşır ve kediler gibi hayvanlar tarafından yaygın olarak yaşanır. Örnekler: Neşe, korku, kızgınlık, sürpriz.
İkincil Duygular: Bu duygular daha karmaşıktır ve kişinin kendi zihinsel durumunun farkında olmasını gerektirir. Ayrıca çevresindeki insanların ve toplumun normlarına göre davranışlarını değerlendirir. Örnekler: Utanç, suçluluk, merhamet, gurur, kıskanlık.
Bilim insanları, kedilerin bu ikincil duyguları hissedip hissetmediğinden emin değiller. Ancak yapılan çalışmalar, kedilerin başkalarındaki duyguları tanıyabildiğini gösteriyor. Bu, kedilerin utanç gibi duyguları deneyimlemedikleri anlamına gelmez. Ancak bu, daha çok hayatta kalmalarını iyileştiren bir evrimsel adaptasyon olabilir.
Birçok kedi sahibi, kedilerinin utanmaya benzeyen davranışlar sergilediğini gözlemlemiştir. Örneğin, bir kedi tökezleyip düşer ve sonra gözlerini açar, göz teması kurmaktan kaçınır, vücudunu indirir ya da bir köşeye çekilir. Bunlar, insanların utanç duygusu ile ilişkilendirdiği davranışlardır. Ancak kedilerde bu davranışlar, genellikle farklı amaçlara hizmet eder.
Tökezleyen Kedi: Bir kedi tökezler ve hızla etrafına bakarsa, evcil hayvan sahibi kedisinin utanıp utandığını düşünebilir. Ancak aslında, bu davranışın amacı kedinin potansiyel yırtıcılara karşı savunmasız bir durumda olabileceğini fark etmesidir. Kediler, her durumda çevrelerini kontrol etmek için sürekli tetiktedirler.
Bir Kedi Bir Şey Devirip Kaçar: Evcil hayvan sahipleri, kedilerinin bir şeyleri devirdikten sonra kaçmalarının, utandıkları için olduğunu düşünebilir. Ancak bu davranış, kedinin vücut dilini okumada usta olmasıyla ilgilidir. Kediler, evcil hayvan sahiplerinin tepkilerini tahmin edebilirler. Eğer sahipleri sinirli görünüyorsa, kediler büyük olasılıkla bir azar yemekten kaçınmak için kaçabilirler.
İnsanlar başkaları onlara güldüğünde utanabilirken, kediler muhtemelen kahkahayı aynı şekilde yorumlamazlar. Kediler, insanların gülme şekline sosyal bir yargı olarak tepki vermezler; daha çok tonumuza ve beden dilimize tepki verirler.
Eğer kedinizin tökezlemesine güldüyseniz, bu yanlış bir tepki olabilir. Kedilerdeki bu tür davranışlar, hayatta kalma içgüdüsüyle ilgili olup, sosyal bir yargıdan ziyade hayatta kalmaya yönelik tepkilerdir. Kedinizin davranışlarını yanlış yorumlamak, onun stresini artırabilir ve kedinizin refahını olumsuz etkileyebilir.
Kediler, insanlardan farklı olarak utanma gibi karmaşık duyguları hissetmezler. Ancak kaygı ve korku gibi temel duyguları hissederler. Kedinizin davranışlarını gözlemlerken, onları anlamak ve doğru bir şekilde yorumlamak önemlidir. Kedinizin kaygılı bir tavır sergilemesi, onun bir hatadan dolayı değil, stres, korku veya kaygıdan kaynaklanıyor olabilir.
Eğer kediniz korkaksa, ona güvenli bir alan sağlamak yardımcı olabilir. Bir kedi ağacı veya kapalı bir yatak, kedinizin rahatlamasına yardımcı olabilir. Ayrıca, feromon difüzörleri de kaygıyı hafifletmek için kullanılabilir.
Bu yazı bilgilendirme amaçlıdır. Sağlık ve düzenli bakımı için size en yakın veteriner kliniklerinden hizmet alabilirsiniz.
Kedinizin duygusal ve fiziksel sağlığını korumak, onun mutluluğu için oldukça önemlidir. Kedinizin davranışlarını anlamak, onlara daha sağlıklı ve güvenli bir ortam sunmanıza yardımcı olacaktır.
